سبک دکوراسیون داخلی ایرانی

ایران‌شهر یا ایران‌زمین؛ نام‌هایی آشنا از هنر و فرهنگ کهن و باستانی که همه ما دوست داریم به‌نوعی نشانه و نمادی از آن داشته باشیم. از کتاب و عکس گرفته تا زیورآلات تزئینی، وسایل دکوری و حتی عناصر معماری، اما در اینجا نکته‌ای وجود دارد که قابل‌تأمل است و آن این است که هرگاه در بحث طراحی داخلی و دکوراسیون، نامی از معماری و دوران پرشکوه هخامنشیان به میان می‌آید همه‌چیز به تعدادی سرستون و تندیس یا عکس سربازان و مجسمه‌های خاک خورده در دکورهای خانه‌هایمان ختم می‌شود و گویی آن‌همه شکوه و زیبایی نمود دیگری در فضاهای ما پیدا نکرده است، اما می‌خواهیم به شما بگوییم که طرح‌ها، رنگ‌ها و نقوش به‌کاررفته در معماری داخلی کاخ‌های هخامنشی به‌قدری غنی و متنوع هستند که هنوز هم قابل‌استفاده‌اند و هیچ‌گاه تکراری نخواهند شد؛ بنابراین این مطلب به معرفی این نقش و نگار و ترکیب رنگی معماری داخلی دوره هخامنشیان پرداخته است. با ما همراه باشید. 

 نقش و نگار در دوره هخامنشیان :

نقوش بررسی‌شده از این دوره به چهار دسته نقوش گیاهی، جانوری، انسانی و انتزاعی تقسیم می‌شوند. نکته مهم در مورد آنها این است که این نقوش تنها برای تزئینات و جنبه زیبایی‌شناسی نبوده‌اند، بلکه به‌عنوان نشانه‌های نمادین نیز به‌کاررفته‌اند. با نقش و نگارهای انسانی و حیوانی آشنایی داریم، اما موضوعی که در این مطلب به آن می‌پردازیم نقوش گیاهی و هندسی است که کاربرد بیشتری در طراحی داخلی و دکوراسیون برای ما دارند.

سبک دکوراسیون داخلی ایرانی :

وقتی به سبک دکوراسیون ایرانی اشاره می‌شود بیشتر منظور سبک دکوراسیون مربوط به دو دوره تاریخی است. یکی سبک دکوراسیون ایران باستان (بخصوص دوره هخامنشی) و دیگری سبک دکوراسیون داخلی پس از دوره صفویه (بخصوص دوران قاجار) است. زمانی سخن از دکوراسیون سنتی ایرانی است معمولا منظور همان دکوراسیون داخلی رایج در دوره قاجار است.

سبک دکوراسیون داخلی دوره ایران باستان :

از مشخصات دکوراسیون ایران باستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.استفاده از کفپوش‌ های سنگی ستون‌های سنگی (با شیارهای طولی راه‌راه در سطح و سرستون‌هایی به شکل‌های سر پرندگان افسانه‌ای و سر شیر یا گاو)، 

استفاده از مجسمه‌های حیوانات و پرندگان افسانه‌ای (مانند پرنده هما، مجسمه شیر با سر انسان و یا اسب بالدار با سر انسان)، 

همچنین استفاده از فرش و گلیم (که جزئی جدایی ناپذیر از دکوراسیون داخلی ایرانی از دیرباز بوده و هست)،

 استفاده از تندیس سربازان هخامنشی، 

نقوش برجسته سربازان آن دوران و نقش برجسته فروهر (نماد انسان بالدار که اشاره به بعد معنوی انسان دارد) و گل لوتوس (نیلوفر آبی).

سبک دکوراسیون داخلی دوره قاجاراین سبک در واقع تلفیقی از سبک‌های بعد از دوره صفویه و دکوراسیون رایج در کشورهای اروپایی همان دوران است. 

از مشخصات دکوراسیون داخلی دوره قاجار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

استفاده از شیشه‌های رنگی، 

گچبری‌هایی با جزئیات زیاد، 

همچنین استفاده از آینه‌کاری در دکوراسیون داخلی و استفاده بیشتر از مبلمان های به سبک اروپایی (فرنگی).

پارچه و رنگ :

از تاریخ نویسان یونانی، برخی در نوشته‌های خود فقط از تنوع رنگی و پارچه‌های گل‌دار و راه‌راه ایرانیان به‌خصوص در لباس‌ها یادکرده‌اند؛ به همین دلیل توضیحات دقیقی درباره چگونگی شکل و طرح نقش و نگارهای پارچه‌های هخامنشی در دست نیست، اما همان تعداد محدودی که از کاشی‌کاری‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که بیشتر پارچه‌ها از جنس پشم و کتان بوده‌اند و در مکان‌های خاص‌تر نیز ابریشم به کار گرفته ‌شده است. 

نقوش و طرح‌های روی این پارچه‌ها به دو صورت ایجاد می‌شد: گاه به‌صورت ملیله‌دوزی یا دوخت با طلا و نقره و گاه به‌صورت چاپ روی پارچه. این طرح‌ها هم شامل نقوش گیاهی بوده و هم نقش‌های هندسی. در ونیز ایتالیا تعدادی از این پارچه‌ها به‌صورت طلادوزی و نقره‌دوزی احیاء و بازسازی شده‌اند.

پالت رنگ در دکوراسیون هخامنشیان :

به‌ طور کلی پالت‌ های رنگی هخامنشیان را می‌ توانیم به‌ صورت دسته‌ های زیر نشان دهیم:

ترکیب رنگی به‌کاررفته در معماری داخلی دروازه ملل که متشکل از آبی، زرد، قرمز و نارنجی است. 

ستون‌ های مشکی و طلایی نیز از دیگر ترکیب رنگ‌ هاست.

در کاخ صد ستون، بیشتر رنگ‌ های قرمز، آبی، زرد و سبز را مشاهده می‌ کنیم و بار عام پادشاه در کاخ آپادانا با رنگ‌ های قرمز، آبی و زرد خودنمایی می‌کرده است.

در بخش داخلی دروازه ملل نیز کاشی‌ کاری‌ هایی به رنگ زرد، سبز و آبی استفاده ‌شده بودند.

کاخ آپادانا هم که مهم‌ ترین کاخ مجموعه تخت جمشید بوده با رنگ‌های قرمز، زرد، طلایی و قهوه‌ ای مزین شده بوده است.

نکاتی که باید در طراحی به سبک ایران باستان لحاظ کنید:

استفاده از انواع سنگ مرمر برای دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان 

حکاکی‌های مربوط به دوره‌ی هخامنشی و استفاده از تندیس‌ها

استفاده از رنگ‌های خنثی مانند سفید و کرم در کنار رنگ‌هایی با شکوه مانند زرشکی، آبی ارغوانی و طلایی 

همچنین بکارگیری ستون‌های بلند ( با شیارهای بعضاً طولی و راه‌ راه بر روی سطح آن و نیز سرستون‌هایی با شمایل پرندگان افسانه‌ای و یا سر شیر یا گاو )

دربهای سنگین و بزرگ و بعضاً تا ارتفاع سه متر

استفاده از ظروف منبت کاری شده،

 حجّـاری‌ها و مجسمه های کوچکی که از گل پخته شکل گرفته‌اند و مجسمه‌های مفرغی شکل که از جنس عاج بوده و به صورت کاملاً ناشیانه و زمخت ساخته شده اند.

قاب‌های بلند مرمر به همراه نقاشی های مربوط به گذشته روی دیوارها

فرش‌ و گلیم که بعنوان سرآمد هنرهای ایران زمین مطرح میشود و استفاده از نوعی که دارای نقوش باستانی و اماکن تاریخی میباشد مناسب این سبک از دکوراسیون خواهد بود.

نورپردازی خیره کننده و استفاده از لوستر های زینتی، بلند و پرحجم 

استفاده از پنجره‌های با ارتفاع نسبتاً بلند و عریض 

استفاده از مبل سلطنتی بدلیل منبت کاری های با شکوه روی آن 

آیینه کاری و گچ بری‌ همراه با سه طرح؛ 

نقش مایه های نیمه طبیعی و تجریدی ، طرح های هندسی و نقوش گیاهی و در آخر، نقوش حیواناتی که عمدتاً به عنوان نماد قرار می‌گیرند.

استفاده از ظروف زینتی و دکوری با نقش و نگارهای قدیمی 

استفاده از پرده‌های والان دار با سبک و سیاق سلطنتی 

استفاده از ظروف دم دستی مسی 

قرار دادن آب نماهای ساخته شده از مرمر یا مس 

و هر آنچه که شما را یاد ایران باستان بیا‌ندازد، در این نوع از دکوراسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.